Россия Президенты Владимир Путин әдәби рус теле нормаларын үтәүне стимуллаштыру һәм чит ил алынмаларыннан файдалануны контрольгә алу максатын куйган законга кул куйды.
«Россия Федерациясе дәүләт теле турында»гы законга үзгәрешләр кертелде.
Яңа инициатива «РФ дәүләт теле буларак бердәм күпмилләтле дәүләттә рус теленең берләштерүче ролен ассызыклый, РФ дәүләт телен куллану мәҗбүри булган өлкәләрне киңәйтә һәм конкретлаштыра».
Канун рус теле нормаларын дәүләт теле сыйфатында терки торган норматив сүзлекләр, грамматика һәм белешмәлекләр кебек төшенчәләрне гамәлгә кертә.
Үзгәрешләргә караганда, закон билгеләгән барлык өлкәләрдә дә рус телен дәүләт теле буларак кулланганда «заманча рус әдәби теле нормалары үтәлергә тиеш» – норматив сүзлекләрдә, белешмәлекләрдә һәм грамматикаларда теркәлгән тел чараларын куллану кагыйдәләре. Аларның исемлекләрен формалаштыру һәм раслау тәртибе, шулай ук норматив сүзлекләр басмасын төзүгә һәм аның вакыт аралыгына таләпләр рус теле буенча хөкүмәт комиссиясе тарафыннан тәкъдим ителәчәк һәм министрлар кабинеты тарафыннан расланачак.
Искәрмәләрне, элеккеге кебек үк, рус телендә гомуми кулланыштагы аналоглары булмаган чит ил сүзләре генә тәшкил итәчәк. Мондый сүзләр исемлеге норматив сүзлекләрдә һәм белешмәлекләрдә булачак.
Закон нигезендә, РФ хакимият органнарының барлык дәрәҗәдәге үзара мөнәсәбәтләрендә дәүләт теле буларак рус теле нормаларын үтәү мәҗбүри, шулай ук РФ гражданнары һәм чит ил кешеләре белән барлык милек формасындагы оешмаларның рәсми язышуында.
РФ дәүләт телен яклау өчен хакимият органнары лингвистик экспертиза уздыруны яки әзерләнә торган документларның текстларын редакцияләүне тәэмин итәргә тиеш булачак, аларны нормаларга туры китерү өчен. Моның өчен белгечләр җәлеп ителәчәк һәм мәгълүмати технологияләр кулланылачак. Бу хәл, башкалардан аермалы буларак, 2025 елның 1 гыйнварыннан үз көченә керә, чөнки тиешле платформаларны әзерләү өчен вакыт кирәк.
Закон шулай ук хакимиятләргә Россия Федерациясе гражданнарының рус телен өйрәнүгә ирекле керү гарантияләрен тәэмин итәргә, аны Россия территориясендә һәм аннан читтә чит ил кешеләре һәм гражданлыгы булмаган затлар тарафыннан өйрәнү өчен шартлар тудырырга, шулай ук чит илләрдә яшәүче ватандашларга дәүләт территорияләрендә рус телендә мәгълүмат алуда, таратуда һәм куллануда ярдәм күрсәтергә мәҗбүр итә.
«РФ дәүләт теле турында» канунына төзәтмәләр белән шулай ук заманча рус әдәби теле нормаларын төгәл үтәргә тиешле даирәләрнең исемлеге һәм эшчәнлек алып бару үзенчәлекләре булган өлкәләр исемлеге билгеләнгән. Сүз рус телен мәгарифтә, массакүләм мәгълүмат чараларында куллану, кинозалларда фильмнар күрсәткәндә һәм әсәрләрне халык алдында башкарганда, дәүләт һәм муниципаль системаларда, кулланучылар өчен билгеләнгән мәгълүмат һәм рекламада куллану турында бара. Шулай ук законда рус һәм башка телләрдәге текстларның тәңгәллек критерийлары билгеләнә.
Хакимият заманча рус әдәби теле нормалары турында мәгълүматны үз эченә алган ресурслар булдыруны хуплаячак.
"Россия мәгарифе" Федераль порталы материаллары буенча